ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ ΚΑΙ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ- ΤΡΙΤΗ ΦΑΣΗ ΤΟΥ ΑΝΤΙΔΙΚΤΑΤΟΡΙΚΟΥ ΑΓΩΝΑ – Η ΤΕΛΙΚΗ ΡΗΞΗ ΚΑΙ Ο ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ «ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ».

Οι διώξεις κατά Ψαρουδάκη ,π.Γιώργη Πυρουνάκη κ.ά.-Η αντίσταση των φοιτητών της Θεολογικής Αθήνας

Ο  Νίκος Ψαρουδάκης

Δημοσίευση αποσπάσματος του Δ' κεφαλαίου του βιβλίου  του Ανδρέα Αργυρόπουλου,"Χριστιανοί και πολιτική δράση κατά την περίοδο της Δικτατορίας 1967-74"

«Η 21^η Απριλίου πήρε την εξουσία με τη βία. Επανάσταση και βία είναι δύο πράγματα ασυμβίβαστα Η «ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ» που γίνεται με τη βία είναι Πραξικόπημα, είναι Κίνημα, είναι ό,τι θέλετε και όχι επανάσταση….Η 21^η Απριλίου δεν έχει κανένα από τα χαρακτηριστικά της Επαναστάσεως. Και με βία επεκράτησε και ιδεολογία δεν έχει…. Την ανάγκη της Ιδεολογίας την αισθάνθηκε βέβαια η 21^η Απριλίου. Και γέμισε τα λεωφορεία, τους τοίχους, τους Δημόσιους χώρους μ’ εκείνο το « Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών» και άλλα συνθήματα που το ράδιο μετέδιδε το πρωϊ της 21^ης Απριλίου! Τι όμως σημαίνουν όλα αυτά και ποια αξία μπορεί να  έχουν; Αν σήμερα τα τανκς ήταν επιτρεπτό και δυνατό να μπουν στην υπηρεσία του Ευαγγελίου, τότε ο Χριστός θα εγεννάτο στα Ανάκτορα του Ηρώδη και όχι στη φάτνη της Βηθλεέμ και οι συνεργάτες του θα ήταν χιλίαρχοι των ρωμαϊκών λεγεώνων και όχι ψαράδες της Γαλιλαίας! Ας μάθει κάθε στρατοκράτης καταπατητής του Πνεύματος και θιασώτης της βίας ποια είναι η πραγματική δύναμη, η δύναμη των Χριστιανών: « Ούτοι εν άρμασιν και ούτοι εν ίπποις,  ημεις δε εν ονόματι Κυρίου του Θεού ημών μεγαλυνθησόμεθα « (Ψαλ. 19,8)! Η σύνδεση του χριστιανικού ονόματος με τη βία και τη στρατοκρατία ήταν μια πράξη ανίερη και μονάχα αυτή είναι αρκετή να καταδικάσει την 21^η Απριλίου! Όχι ότι ο Χριστιανισμός δεν πρέπει να μπει στο Δημόσιο βίο, αλλά γιατί αυτό πρέπει να γίνει με την ελεύθερη θέληση του λαού και όχι με τη βία»[1].

 Αυτές τις απόψεις θα εκφράσει ο Ν. Ψ. στις απόψεις του στη «Χ» με τίτλο «Οι πέντε χρυσές σελίδες» και υπότιτλο « Τι είναι η 21^η Απριλίου;». Το κείμενο αυτό γράφτηκε με αφορμή τα πέντε χρόνια διακυβέρνησης της χώρας από τους συνταγματάρχες. Στο επόμενο φύλλο στο κύριο άρθρο με τίτλο « Για μια αληθινή επανάσταση» ο Ν. Ψ. καταγγέλλει το παγκόσμιο κατεστημένο, την κυρίαρχη τάξη. Ο λόγος του είναι οξύς: « Η σημερινή κοινωνία που γεννά και τρέφει τους άρχοντες του σκότους είναι η κοινωνία ταξική….Είναι η κοινωνία της βίας, του πολέμου, του ατομισμού και της διαφθοράς. Είναι η κοινωνία της αποξενώσεως….Το κεφάλαιο καταπιέζει σήμερα όλες τις χώρες….Είτε με τη βία είτε με τη διπλωματία, είτε με τη δημαγωγία, είτε με τη δωροδοκία και τη διαφθορά, οι Άρχοντες κατορθώνουν σε κάθε περίπτωση να δίδουν τη νίκη στους Κρατούντες και ο λαός να είναι πάντα χαμένος! «. Και στο τέλος του άρθρου προτείνει:» Ηγεσία και Λαός πρέπει να γίνουν ένα. Άρχουσα τάξη δεν νοείται σε μια αταξική κοινωνία. Ενότης στην παραγωγή, ενότης στην κατανάλωση….Επανάσταση ελευθερίας, όχι επανάσταση δεσμών.»[2] Παράλληλα με την έκδοση της «Χ», η οποία, όπως προαναφέραμε, αντιμετώπιζε πολλά προβλήματα λόγω του καθεστώτος, οι χριστιανοκοινωνιστές προσπαθούν, οργανώνοντας εκδηλώσεις σε όλη την Ελλάδα, να δώσουν  το στίγμα τους. Στις 7 Μαΐου καλούν στην Αθήνα να μιλήσει τον Γάλλο Χριστιανό και Ανθρωπιστή και Ακαδημαϊκό Ραούλ Φολερώ. Το διεθνές κύρος του ομιλητή δεν άφησε περιθώρια στην Ασφάλεια να ματαιώσει τη συγκέντρωση, παρά τους φόβους των οργανωτών, και όχι αδικαιολόγητα. ΄Ηδη εκτός από την εκδήλωση στη Θεσσαλονίκη με ομιλητή τον Ν. Ψ. η κυβέρνηση δια των εντολοδόχων της είχε ματαιώσει ανάλογες συγκεντρώσεις στην Ξάνθη και τη Λάρισα. Την ίδια τύχη μ’ αυτές είχε και η επόμενη εκδήλωση που οργάνωσε η «ΕΧΜΕ» στην Αθήνα με ομιλητή τον Ν. Ψ. και θέμα «Παιδεία και Δημοκρατία» στις 14 Μαΐου 1972. Τον Ιούλιο του ’72 αναγγέλλεται μέσω της «Χ» η αποδοχή της πρόσκλησης της «ΕΧΜΕ» εκ μέρους του Ντόμ Χέλντερ Καμάρα. Όσο η πίεση της δικτατορίας κατά των πολιτικοποιημένων χριστιανών αυξάνει, τόσο αυτοί απαντούν δυναμικά και με εμπνευσμένες κινήσεις, όπως αυτές της πρόσκλησης μεγάλων προσωπικοτήτων στην Ελλάδα.

παπα-Γιώργης Πυρουνάκης

Το ίδιο χρονικό διάστημα αρχίζουν οι διώξεις εναντίον του π. Γεωργίου Πυρουνάκη. Η «Χ» καλεί το Μητροπολίτη Αττικής κ. Νικόδημο (Γκατζιρούλη) να πάρει θέση στο  ζήτημα της διακοπής έκδοσης του πρωτοποριακού περιοδικού «Προβλήματα εκκλησιαστικά και κοινωνικά». Στο φύλλο του Ιουλίου διαβάζουμε: «Κρίνωμεν απαραίτητη την έκδοση αμέσου ανακοινώσεως της Ιεράς Μητροπόλεως για την καθησύχαση των συνειδήσεων που έχουν σκανδαλιστεί. Ο π. Πυρουνάκης προσφέρει θετικές υπηρεσίες στην Εκκλησία, είναι κληρικός με ανάστημα….Αλλοίμονο αν η Εκκλησία αφήνει απροστάτευτα τα άξια στελέχη της.»[3]

Τα πράγματα δείχνουν να χειροτερεύουν. Η δικτατορία πλέον δεν κρατάει τώρα ούτε τα προσχήματα. Την Κυριακή στις 3-9-72 ο π. Γεώργιος Πυρουνάκης συλλαμβάνεται, ενώ μετέβαινε να λειτουργήσει στο ναό που είχε τοποθετηθεί. Η «Χ» προβάλλει το γεγονός και συγκρούεται με το εκκλησιαστικό κατεστημένο. Σε πρωτοσέλιδό της ο συντάκτης ερωτά: «Μπορεί ποτέ η Θεία Λειτουργία, κανονικώς τελουμένη, να αποτελεί αδίκημα; Επέπρωτο λοιπόν κι’ αυτό να το ίδωμε στις ημέρες μας: Να συλλαμβάνεται ένας ιερεύς και να ματαιώνεται η λειτουργία του; Ώ  Θεέ μου, πώς μας ανέχεται ακόμα η υπομονή σου!… Η Εκκλησία που μετεβλήθη σε ορντινάντσα του Καίσαρα μπορεί να έχει Ιερατείο με υπαλληλική ιδιότητα, Μητροπολίτες με παχυλές απολαβές, μια καλή θέση δίπλα στον Άρχοντα, αλλά να μην έχει αξίωση, να έχει πλήρωμα! Η συνείδηση του λαού δε γελιέται και το Πνεύμα του Θεού δεν αναπαύεται σε σάπια σανίδια!

Πρέπει ν’ αντιληφθούν εκείνοι που διοικούν την Εκκλησία ότι το ποτήρι της πικρίας του λαού και του θυμού του Θεού είναι πλήρες. Δε χωράει μια σταγόνα. Κι’ αν  ξεχειλίσει δεν θα μείνει τίποτα όρθιο! Ήδη τα σημεία της κρίσεως είναι έκδηλα. Λίγο ακόμα και οι Λειτουργίες θα γίνονται εις επήκοον του ψάλτου και του νεωκόρου. Ούτε το 2% των ενοριτών δεν εκκλησιάζονται! Αν αμφιβάλλει η Ιερά Αρχιεπισκοπή, ας μετρήσει το εκκλησίασμα της περιοχής Αθηνών και ας το συγκρίνει με τους μόνιμους κατοίκους. Γιατί αυτό; Ιδού  το ερώτημα που μπορεί να αφυπνήσει την Ηγεσία»[4].

Τον Οκτώβριο του ’72 ο Ν. Ψ. στο πρωτοσέλιδο άρθρο του στη «Χ» με τίτλο «ΠΡΟΣΦΥΓΗ ΣΤΗ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ ΓΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, ΑΛΗΘΕΙΑ, ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ» προκαλεί για άλλη μια φορά την κυβέρνηση των Απριλιανών. Ταυτόχρονα καλεί την θρησκευτική και πνευματική ηγεσία ν’ αναλάβει τις ευθύνες της και ν’ αλλάξει τη στάση της έναντι του δικτατορικού καθεστώτος. Απευθυνόμενος με σκληρή γλώσσα στους πνευματικούς ανθρώπους, τονίζει: « Σε    τελευταία ανάλυση, λοιπόν, την κύρια ευθύνη για την 21^η Απριλίου δεν την φέρουν οι δημιουργοί της αλλά η Εκκλησία, αντί να προβάλλει την αλήθεια, σε κάθε ευκαιρία την ευλογεί και τη λιβανίζει και οι λοιποί πνευματικοί ηγέτες, που αντί να μιλήσουν με παρρησία, απαντούν με δουλοπρεπείς διθυράμβους ή δουλοπρεπή σιωπή! Η Πνευματική Ηγεσία πρέπει να καταλάβει, πως αν πράγματι η 21^η Απριλίου είναι ενέργεια δικαιωμένη με το μέτρο της αλήθειας, πρέπει να μιλήσει πάνω στην αλήθεια αυτή και να πείσει τη Νέα Γενιά: Οι κολακείες και ο λιβανωτός απωθούν, δεν ελκύουν συνειδήσεις. Και πρέπει να γίνει αυτό. Γιατί η 21^η Απριλίου ή πρέπει, αν δικαιώνεται χριστιανικά, να βοηθηθεί από όλους – αν δεν δικαιώνεται χριστιανικά, τότε ούτε εθνικά ούτε πολιτικά δικαιώνεται – ή πρέπει στην αντίθετη περίπτωση να καταπολεμηθεί»[5].

Το συγκεκριμένο αυτό άρθρο, καθώς και εκείνο του Μαϊου «Για μια αληθινή επανάσταση», θα γίνουν η αιτία να ασκηθεί αυτεπάγγελτη δίωξη εναντίον του Ν. Ψ. βάσει των νόμων 509/47 και 346/69 περί Τύπου. Η κυβέρνηση θορυβημένη από την απήχηση των λόγων του Προέδρου της Χ. Δ. προσπαθεί με κάθε τρόπο να περιορίσει τη δράση του. Με εντολή του Α΄ Αντιπροέδρου της Κυβέρνησης στις 29-9-72 ζητείται παρέμβαση του Υπουργού Δικαιοσύνης για τη δίωξη του Ν. Ψ. (αρ. πρωτ. 16776). Εκείνος με τη σειρά του (αρ. πρωτ. 3881) παρακαλεί τον Εισαγγελέα να ασκήσει ποινική δίωξη κατά παντός υπευθύνου διαβιβάζοντάς του αντίτυπα των φύλλων 29 και 32 της «Χ». Αυτό αποδεικνύει πως η δίωξη δεν είχε λάβει υπόψη της το τελευταίο άρθρο του, που είδαμε παραπάνω, «Προσφυγή στην πνευματική ηγεσία του τόπου»[6]. Με έγγραφο της Υποδιεύθυνσης της Γενικής Ασφάλειας (αρ. πρωτ. 72023) προσκομίζεται στον Εισαγγελέα Πλημμελειοδικών και το φύλλο 34. Ο Ν. Ψ. καλείται σε απολογία στις 25-10-72. Κατηγορείται ότι το περιεχόμενο του άρθρου του «Για μια αληθινή επανάσταση»[7], «αποβλέπει εις την πρόκλησιν στασιαστικών ενεργειών και σκοπεί εις την ανατροπήν της καθεστηκυίας συνταγματικής τάξεως και του κοινωνικού καθεστώτος». Επίσης ότι «επεδίωξε την εφαρμογήν ιδεών εχουσών ως έκδηλον σκοπόν την δια βιαίων μέσων ανατροπήν του πολιτεύματος και του κρατούντος κοινωνικού συστήματος». Σχετικά με το άρθρο του «Προσφυγή στη πνευματική  ηγεσία για ελευθερία, αλήθεια, δικαιοσύνη» κατηγορείται ότι αποβλέπει «εις την πρόκλησιν στασιαστικών ενεργειών και σκοπεί εις την ανατροπήν της καθεστηκυίας συνταγματικής τάξεως και του κοινωνικού καθεστώτος» επίσης ότι επεδίωξε την εφαρμογή ιδεών εχουσών ως έκδηλον σκοπόν την δια βιαίων μέσων ανατροπήν του Πολιτεύματος και του κρατούντος κοινωνικού συστήματος». Από τη «Χ» πληροφορούμαστε ότι «η επαπειλούμενη στις περιπτώσεις αυτές, που και οι δυο τους είναι κακουργήματα,  ποινή ( άρθρο 2 παρ. 1 του α. ν. 509/49) είναι, αρχηγός ή οδηγός «πρόσκαιρα δεσμά» δηλαδή κάθειρξη τουλάχιστον πέντε ετών, «εις ιδίως δε βαρείας περιπτώσεις» ισόβια δεσμά ή θάνατος.»[8]

Η είδηση της δίωξης του Ν. Ψ. διαδόθηκε με τον Τύπο και το ξένο ραδιόφωνο. Προβλήθηκε από τις στήλες όλων σχεδόν των ελληνικών εφημερίδων και από πολλούς ραδιοφωνικούς σταθμούς του εξωτερικού, όπως του Β.Β.C. της Κολωνίας και άλλους. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον εξεδήλωσε το Διεθνές Ινστιτούτο Τύπου που εδρεύει στη Ζυρίχη[9]. Σε βάρος του Ν. Ψ. κατέθεσαν δύο μάρτυρες υπαστυνόμοι Α΄ και οι δύο, οι οποίοι υπηρετούσαν στη Γενική Ασφάλεια Αθηνών και μάλιστα στο τμήμα Τύπου. Υπέρ του κατέθεσαν οι: Ευάγγελος Μόσχος, γνωστός δικηγόρος, ο θεολόγος και συνεργάτης της «Χ» Γιώργος Ροδίτης, ο Λεωνίδας Δρανδάκης, πολιτικός μηχανικός και ο Επίσκοπος Ελευθερουπόλεως Αμβρόσιος. Στη κατάθεσή του ο τελευταίος αναφέρει: «Ο Ν. Ψ. δια της λαμπράς αρθρογραφίας του καταρτίζει πολίτας χριστιανούς. … Ιεροκήρυξ λοιπόν ο Νίκος Ψαρουδάκης. Διαφέρει όμως ως προς τους ρασοφόρους τοιούτους κατά τούτο: Ότι εκείνοι (Οι ρασοφόροι ) καλοπληρώνονται και διάγουν εν πάση ανέσει και ευμαρεία. Ενώ ο Ν. Ψ. γνήσιος οπαδός του ακτήμονος Ναζωραίου, ζη στερούμενος. Είναι πτωχός, ενώ  θα ηδύνατο να είναι πλούσιος…. Ευρίσκομαι σήμερον εδώ δια να εκπληρώσω ιερόν καθήκον έναντι  ενός εξαιρέτου Έλληνος, ενός ακραιφνούς πατριώτου, ενός συμπαθούς αγωνιστού πνευματικού ποδηγέτου του  Λαού, αληθώς γνησίου Χριστιανού…» (Πρωτοδικείο Αθηνών, Ανακριτής 8^ου τμήματος, 2/12/1972, έκθεσις ενόρκου εξετάσεως μάρτυρος ).

Θεωρούμε ότι πρέπει να υπογραμμίσουμε πως ο συγκεκριμένος Επίσκοπος είναι ο μόνος της Ορθοδόξου Ελληνικής Εκκλησίας, ο οποίος είχε την τόλμη τη συγκεκριμένη στιγμή να υπερασπιστεί το Ν. Ψαρουδάκη. Στις 11-11-1972 ο  Πρόεδρος της Χ. Δ. απολογήθηκε δια υπομνήματος ενώπιον του Ανακριτή παρουσία των δικηγόρων του Αλ. Σακελλαρόπουλου, τελευταίου αιρετού προέδρου του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, του Γεωργίου Αναγνωστόπουλου και του Στέλιου Παπαθεμελή. Μετά την απολογία του με ομοφωνία Ανακριτή και Εισαγγελέα αφέθηκε ελεύθερος. Το ίδιο χρονικό διάστημα η «Χ» με άρθρο της καταδικάζει την τετραετή σιωπή της Εκκλησιαστικής Ιεραρχίας και την παθητική της στάση απέναντι στο πολιτικό και κοινωνικό κατεστημένο[10]. Εξαίρει τη στάση που τήρησαν κατά τη συνεδρίασή της οι Επίσκοποι Ελευθερουπόλεως Αμβρόσιος και Φλωρίνης Αυγουστίνος. Το διάστημα εκείνο άρχισε να φουντώνει το φοιτητικό συνδικαλιστικό κίνημα. Οι Χριστιανοδημοκράτες αποφασίζουν να στηρίξουν ανοικτά τον αντιδικτατορικό αγώνα των φοιτητών. Τον Δεκέμβριο του ’72 εγκαινιάζεται στην «Χ» μόνιμη φοιτητική στήλη με τίτλο «ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΟΙ  ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ» με σκοπό την ενημέρωση για όσα συμβαίνουν στον ευαίσθητο χώρο της Ανώτατης Εκπαίδευσης. Στο φύλλο αυτό καταγγέλλονται οι από το καθεστώς οργανωμένες εκλογές στους φοιτητικούς συλλόγους, καθώς επίσης και η νόθευση του αποτελέσματος. Εντύπωση προκαλεί η δημοσίευση της υπεύθυνης δήλωσης του πατρός Χρίστου Χριστοδούλου, τεταρτοετούς φοιτητή της Θεολογικής Σχολής, ο οποίος δηλώνει, ότι ψήφισε λευκό και η λευκή ψήφος του δεν βρέθηκε ποτέ στα επίσημα αποτελέσματα της Σχολής του. Οφείλουμε επίσης να αναφέρουμε ότι οι φοιτητές της Θεολογικής Σχολής Αθηνών με πρωτοστατούντα τον διάκονο Τιμόθεο Λαγουδάκη βοήθησαν στο να αποδειχθεί η αδιαμφισβήτητη νοθεία των εκλογών. Πιο συγκεκριμένα, στις 24-11-1972 ο Τιμόθεος Λαγουδάκης υπέβαλε στο Σύλλογο των καθηγητών της Σχολής υπόμνημα, στο οποίο καταγγέλλει ότι, ενώ τον εψήφισαν 42 συμφοιτητές του, έλαβε μόνον 28  ψήφους. Συνημμένα υπέβαλε μαζί με το υπόμνημα την δήλωση των 42 συναδέλφων του, οι οποίοι, στην πλειονότητα ήταν ιερείς και οι οποίοι δηλώνουν υπευθύνως και εν γνώσει των συνεπειών του Νόμου ότι τον εψήφισαν στις εκλογές που διεξήχθησαν στις 20-11-1972[11].

Με τον ερχομό του  Νέου Έτους η «Χ» συνεχίζει την άμεση και δυναμική κριτική στο καθεστώς, πιο έντονα όμως από κάθε άλλη φορά. Ταυτόχρονα καλεί τον Αρχιεπίσκοπο κ. Ιερώνυμο να παραιτηθεί, δημοσιεύοντας πρωτοσέλιδη ανοικτή επιστολή. Συνεπής η εφημερίδα στη γραμμή της για τη στήριξη του φοιτητικού κινήματος ζητάει « την αποκατάσταση των αποβληθέντων και απελαθέντων φοιτητών των Ελληνικών Πανεπιστημίων, λόγω των πολιτικών τους φρονημάτων»[12].

Το Φεβρουάριο του ’73 έχουμε την εξέγερση των φοιτητών και την κατάληψη της Νομικής. Το παρόν στη συγκέντρωση έξω από το κτίριο δίνουν ο τότε Επίσκοπος Ανδρούσης και καθηγητής της Θεολογικής Σχολής Αθηνών κ. Αναστάσιος Γιαννουλάτος (νυν Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας), ο ιερέας Χρίστος Χριστοδούλου, ο διάκονος Τιμόθεος Λαγουδάκης και άλλοι κληρικοί, οι οποίοι «προσπαθούν να εισαγάγουν τρόφιμα στους φοιτητές, αλλά η Αστυνομία το απαγορεύει. Τα   «τιμημένα ράσα» των ιερέων κρύβουν λίγες τροφές για τους αποκλεισμένους. Οι  αστυνομικοί τους ανακαλύπτουν και τους διώχνουν»[13]. Ο Τιμόθεος Λαγουδάκης συνελήφθη και βασανίστηκε άγρια από τη Δικτατορία[14]. Ο Αναστάσιος Γιαννουλάτος μαζί με τον πατέρα Γεώργιο Πυρουνάκη και το διάκονο Τιμόθεο Λαγουδάκη θα σταθεί στο πλευρό  των συλληφθέντων φοιτητών της εξέγερσης της Νομικής, μαζί με τους γονείς τους τούς επισκέπτεται στο ΕΑΤ – ΕΣΑ και τους συμπαρίσταται. Στη συγκέντρωση της Νομικής ομάδα φοιτητών της Θεολογικής Σχολής, μεταξύ των οποίων ήσαν και μερικοί κληρικοί, δίνει ψήφισμα συμπαράστασης, το οποίο και διαβάζεται στους συγκεντρωμένους. Στο ψήφισμα αναφέρεται: « Αδέρφια. Τολμούμε να σας αποκαλούμε αδέρφια, γιατί όλοι είμεθα βαπτισμένοι εις το όνομα του Χριστού. ΄Εχουμε το ίδιο ελληνικό αίμα όλοι μας και ανήκομε όλοι στη φοιτητική οικογένεια. Πάσχομε και υποφέρομε κι’ εμείς μαζί σας, γιατί « είτε πάσχει εν μέλος, συμπάσχει πάντα τα μέλη». Σαν μαθηταί του Χριστού, που είναι καταφρονητής των δυνατών και υπερασπιστής των αδυνάτων, Θεολόγοι, επιστήμονες, αυριανοί ποιμένες σας, έχομε καθήκον από το Θεόν να πάρωμεν θέσιν σε ό,τι τις τελευταίες μέρες συμβαίνει στον πανεπιστημιακό χώρο. Δια τούτο:

1. Καταδικάζομε κάθε βία ενάντια στο φοιτητικό κίνημα
2. Συμπαριστάμεθα  εις τα δίκαια αιτήματά σας και όλου του φοιτητικού κόσμου.
3. Ζητάμε τη κατάργηση του Ν.Δ. 1347/73 και την επιστροφήν των αδελφών  μας φοιτητών. Και την κατάργησιν όλων των διαταγμάτων που θίγουν τους φοιτητάς.
4. Προτείνουμε το διάλογο, σαν το μόνο μέσο για τη λύσι των φοιτητικών προβλημάτων.
5. Κάνομε έκκληση για στάση αγάπης σε κάθε βία»[15].

Στο  ίδιο φύλλο της «Χ» εντύπωση προκαλούν οι δημοσιευόμενες απόψεις του πατρός Γεωργίου Πυρουνάκη, ο οποίος τονίζοντας τη σημασία του φοιτητικού κινήματος, κάνει έκκληση σε Πανεπιστημιακούς καθηγητές να σταθούν στο πλευρό των αγωνιζόμενων φοιτητών. Στη φοιτητική στήλη της εφημερίδας, την οποία επιμελείται κυρίως ο Μανώλης Μηλιαράκης, νυν Πρόεδρος της Χ. Δ., υπάρχει εκτενής αναφορά στις φοιτητικές αναταραχές σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Ανακοίνωση υποστήριξης του δίκαιου αγώνα των φοιτητών και των καθηγητών δημοσιεύει η Εταιρεία Χριστιανοκοινωνικών Μελετών στο  ίδιο φύλλο της εφημερίδας. Εκφράζει μεταξύ των άλλων, « τη θλίψη της για τα βίαια γεγονότα και τη κοντόφθαλμη τακτική των αρμοδίων στην αντιμετώπιση του όλου φοιτητικού προβλήματος….Την ελπίδα ότι η θαρραλέα στάση του Πανεπιστημιακού κόσμου θα οδηγήσει, τελικά, στην επίλυση των δικαίων αιτημάτων του.».[16] Στις επόμενες εκδόσεις της η «Χ» προσπαθεί να στηρίξει με κάθε τρόπο το φοιτητικό κίνημα και τον εξεγερσιακό του χαρακτήρα. Αυτό το κάνει:

1. Δημοσιεύοντας δηλώσεις διακεκριμένων διανοούμενων, όπως του Ι.Ν. Θεοδωρακόπουλου, ομότιμου  καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών και Ακαδημαϊκού[17], του Αντωνίου Φλώρου, τέως Αρεοπαγίτη, του Ι. Παπαζαχαρίου, ομότιμου καθηγητή της Παντείου και τέως Πρύτανη, και άλλων.

2.                        Παρουσιάζοντας όλα τα νέα σχετικά με όσα συμβαίνουν στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα, «αντιπληροφορώντας» ουσιαστικά τους αναγνώστες της και αναφέροντας τα πραγματικά γεγονότα ( συλλήψεις, φυλακίσεις φοιτητών, απελάσεις κ.λ.π.)

3.                        Δημοσιεύοντας ψηφίσματα των φοιτητικών συλλόγων των Πανεπιστημιακών Σχολών και διαβήματά τους στην Ιερά Σύνοδο, τον Ο.Η.Ε, και τον Ερυθρό Σταυρό.

Στο διάβημά τους οι φοιτητές προς την Ιερά Σύνοδο και τους Μητροπολίτες μεμονωμένα, μεταξύ των άλλων, αναφέρουν: «Σεβασμιώτατε, τα λόγια αυτά σας τα απευθύνουν τα πνευματικά παιδιά σας, οι φοιτητές, που αγωνίζονται για μια Παιδεία φυτώριο ελεύθερων ανθρώπων και όχι για μια Παιδεία παραγωγής εργαλείων της μηχανής του κατεστημένου. Με οδηγό μας το «Μη γίνεσθε δούλοι ανθρώπων… έχομε αποφασίσει να αγωνιστούμε για την αποτίναξη των δεσμών που ετσιθελικά μας επέβαλαν. Απευθυνόμαστε σ’ εσάς, την κατ’ εξοχήν πνευματικήν ηγεσίαν, και σας βλέπομεν σαν τελευταίο φάρο ελπίδας…Η στιγμή αυτή είναι κρίσιμη και ο καθένας καλείται ν’ αναλάβει τις ευθύνες του και να επιτελέσει το καθήκον που του επιβάλλει το πιστεύω του. Σας καταγγέλλουμε ότι

-          Τις τελευταίες μέρες έχουν συλληφθεί και κρατούνται στην ΕΣΑ δεκάδες αδελφών μας.

-          Όλοι τους συνελήφθησαν άνευ εντάλματος…

-          Εις όλους έχει απαγορευθεί να έλθουν σε επαφή με τους δικηγόρους τους…

-          Στους γονείς των συλληφθέντων φοιτητών απαγορεύεται επίσης να έλθουν σε επαφή με τα παιδιά τους

-          Βασανισμούς ποικιλόμορφους υφίστανται τα αδέλφια μας.

-          Ο φόβος και η τρομοκρατία πλανάται στον ιερό χώρο του Πανεπιστημίου…

Το έγκλημά μας είναι ένα μόνο: Είμαστε αθεράπευτα συνεπείς και αποφασισμένοι να αγωνιστούμε για τα ιδανικά που μας επιβάλλει η Χριστιανική μας πίστη και η ματωμένη ιστορία της Πατρίδος μας….

Τη στιγμή αυτή προέχει ο βραχυπρόθεσμος στόχος μας : Η ΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΩΝ ΣΥΜΦΟΙΤΗΤΩΝ ΜΑΣ …

Τη στιγμή αυτή ζητούμε την ενεργό Συμπαράστασή σας σ’ αυτό τον συγκεκριμένο στόχο μας.

Πιστεύομε ότι  Ένας  Επίσκοπος και ΔΥΝΑΜΗ και  ΚΑΘΗΚΟΝ έχει για να ενδιαφερθεί αποτελεσματικά για αυθαίρετα διωκόμενα πνευματικά Τέκνα Του….

Μη σιωπήσετε και Σεις. Ενεργήσατε, όπως σας επιβάλλει η αποστολή σας. Ουδείς θα τολμήσει να θέσει βέβηλο χέρι σε αγωνιζόμενο ράσο. Μη θελήσετε δια της τακτικής σας να μας πείσετε και σεις,όπως οι Δάσκαλοί μας, ότι είμαστε μόνοι, ορφανοί. Εμείς και τότε βέβαια δεν θα υποστείλουμε την Σημαία μας. Αλλά τότε « οι λίθοι κεκράξονται».  

Με σεβασμό οι φοιτηταί των Ανωτάτων Σχολών Αθηνών»[18].

Στις 15-5-73 γίνεται μεγάλη φοιτητική συγκέντρωση, όπου διαβάζεται μήνυμα των φοιτητών της Θεολογίας. Το παραθέτουμε: «Αδέλφια μας φοιτητές! Χριστός Ανέστη! Όταν τον περασμένο Οκτώβρη αρχίσαμε το δίκαιο φοιτητικό μας αγώνα, γιατί είμαστε παιδία του Θεού, της Λευτεριάς Χριστού και της αιώνιας Ελλάδος που ποτέ δεν πεθαίνει, μας ήταν άγνωστη η έκβαση του αγώνα μας. Και να, αυτή τη στιγμή πολλά από τα αδέλφια μας δεν βρίσκονται κοντά μας. Συμπάσχουμε και υποφέρουμε και μεις μαζί τους, διότι «είτε πάσχει εν μέλος συμπάσχει πάντα τα μέλη».

Ο  Χριστός, όταν ήταν στη γη, είπε στους μαθητάς του ‘ει εμέ εδίωξαν και υμάς διώξουσι’. Εμείς αδέλφια μας τώρα έχουμε μεγάλη Εβδομάδα. Ανεβαίνουμε τον ανηφορικό δρόμο  του Γολγοθά, όπως και ο Αρχηγός μας, αλλά ελπίζουμε στην Ανάσταση. Καλή Ανάσταση λοιπόν.

Ζούμε τις τραγικές στιγμές που διαδραματίζονται καθημερινά στον πανεπιστημιακό μας χώρο αλλά το πνεύμα δεν νικιέται από την υλική βία και αυτό το μαρτυρούν η Ανάσταση του Χριστού, που άδικα πάσχιζαν οι στρατιώτες να φυλάξουν τον τάφο και το Ιουδαϊκό  κατεστημένο να τρομοκρατήση τους μαθητές του. Το μαρτυρεί ακόμα και η Ανάσταση της Ελλάδος, ύστερα από 400 χρόνια τουρκικής σκλαβιάς.

Σα φοιτητές της Θεολογίας συμμετέχουμε ολόψυχα στο φοιτητικό αγώνα και κάνουμε έκκληση στη Διοικούσα Εκκλησία και σε κάθε πνευματικό άνθρωπο που αισθάνεται το πνεύμα του λεύτερο ακόμα, να πάρη θέση και να συμπαρασταθή στον δίκαιό μας αγώνα και στο αίτημα της στιγμής ν’ αφεθούν ελεύθερα τα αδέλφια μας.

Πιστεύουμε ότι ο Αναστάς Κύριος θα σκορπίσει το άπλετο της Αναστάσεως για να διαλύση όλα τα νέφη που καλύπτουν το φοιτητικό μας ορίζοντα.

Πίστη λοιπόν στον αγώνα και ελπίδα για τη νίκη. Η νίκη είναι δική μας γιατί είναι μαζί μας ο νικητής Χριστός.

Καλό κουράγιο αδέλφια.»[19].

Το Μάϊο  του ’73 η Ιερά Σύνοδος, αφού έλαβε γνώση του διαβήματος των φοιτητών, που ζητούσαν τη συμπαράστασή της, αποφάσισε να αναθέσει σε επιτροπή που αποτελούνταν από τον Μητροπολίτη Θήρας κ. Γαβριήλ, τον Επίσκοπο Ανδρούσης κ. Γιαννουλάτο, και τον Αρχιμανδρίτη κ. Αμβρόσιο να επισκεφθεί τους κρατούμενους φοιτητές[20]. Η τελευταία αυτή κίνηση, αλλά κυρίως η κατ’ επανάληψη όχι απλά υποστήριξη αλλά και συμμετοχή των θεολόγων φοιτητών, μεταξύ των οποίων και αρκετοί κληρικοί, στη φοιτητική έκρηξη, φανερώνει πως ο σπόρος που έσπειρε με τους αγώνες της η Χ. Δ. άρχισε να καρποφορεί.

Αυτό το χρονικό διάστημα έχουμε εξελίξεις από το μέτωπο των διώξεων σε βάρος της «Χ» αλλά και του Προέδρου του κινήματος. Το Συμβούλιο των Πλημμελειοδικών Αθηνών με πρόταση του Εισαγγελέα θεωρεί ότι είναι αναρμόδιο να κρίνει και να ρυθμίσει τις κατηγορίες σε βάρος του σχετικά με την αρθρογραφία του στην «Χ» και παραπέμπει την υπόθεση στο Έκτακτο Στρατοδικείο Αθηνών. Ο Ν. Ψ. κάνει έφεση και ζητάει την απαλλαγή του από τις κατηγορίες. Στις 17 Ιουλίου του ’73 δια του υπ’ αριθμ. 809/1973 βουλεύματος του Συμβουλίου των Εφετών Αθηνών, απαλλάσσεται ο Ν. Ψ. από όλες  τις κατηγορίες. Λίγο νωρίτερα από αυτή τη θετική εξέλιξη στις 6 Ιουλίου ο Πρόεδρος του κινήματος μηνύεται και πάλι από τον διοικητή του Α. Τ. Αγίου Νικολάου Χαλκιδικής για « το έγκλημα της περιυβρίσεως αρχής και της διασποράς ψευδών ειδήσεων τελεσθείσης δια του τύπου». Αφορμή για το τελευταίο δίνεται από τη δημοσίευση του άρθρου στη «Χ» με τίτλο « Για ποια Δημοκρατία μιλάτε κ. Παπαδόπουλε;» (αρ. φύλ. 42, Ιούνιος 1973).

Είναι αλήθεια πως το παραπάνω κύριο άρθρο, καθώς και το επόμενο με τίτλο « Όχι στην δικτατορική πρόκληση» (αρ.φύλ. 43, 3-7-73 ) υπήρξαν από εκείνα που έμειναν στην ιστορία του αντιδικτατορικού αγώνα. Στο πρώτο αναφέρει: « Αν ο κ. Παπαδόπουλος ήταν πραγματικά δημοκράτης, την 1^η  Ιουνίου άλλη θα ήταν η εμφάνισή του. Με συντριβή και ταπείνωση θα ομολογούσε ενώπιον του λαού τα λάθη του και θα ζητούσε έμπρακτα συγγνώμη απ’ όλους εκείνους που βρίσκονται στις φυλακές κρατητήρια για χάρη της Δημοκρατίας, που εκείνος, την ανάγκην φιλοτιμίαν ποιούμενος, όψιμα ανεκάλυψε! Ποια αξία μπορεί να έχει το: « Ζήτω η Δημοκρατία»  με δημοκράτες καταδικασμένους, ταλαιπωρημένους, διωκομένους, κατεστραμμένους; Ας το μάθει λοιπόν η κυβέρνηση: Με τις φυλακές γεμάτες, με τις συνειδήσεις φιμωμένες, με το Έθνος στο «γύψο» το «Ζήτω η Δημοκρατία» ήταν ένα πράγμα αφύσικο….Η Δημοκρατία κ. Παπαδόπουλε, δεν είναι υπόθεση νομικής κατασκευής ενός Συντάγματος, είναι ζωή. Αυτό σημαίνει πως η Δημοκρατία δεν κατασκευάζεται….ΑΡΚΕΙ  όμως ως εδώ! Τα αφεντικά της αδικίας μπορούν να έχουν πολλούς υπηρέτες και σωματοφύλακες από το ημίψηλο του φασισμού μέχρι τη τραγιάσκα της « Δημοκρατίας», μα και ο Λαός αρχίζει να μην είναι μόνος. Ο  χριστιανοκοινωνικός Αγώνας στην Ελλάδα 26 χρόνια τώρα, αρχίζει να καρποφορεί. Καλύτερο συνήγορο από το Λόγο του Θεού, ο Λαός δεν θέλει για να βρει το δίκιο του. Ο Θεός είναι μεγάλος! Και ο Θεός « ισχύν τω λαώ αυτού δώσει»[21]. Και στο δεύτερο άρθρο του καλεί το λαό να πει το μεγάλο όχι στο δημοψήφισμα της 29^ης Ιουλίου. Η πρότασή του είναι κρυστάλλινη «Το κακό κάποτε πρέπει να σταματήσει. Η ώρα για αφύπνιση των συνειδήσεων εσήμανε. Το δημοψήφισμα της 29^ης Ιουλίου είναι μια ευκαιρία. Ούτε αποχή, ούτε λευκά, ούτε «ναι».  Η απάντηση του Λαού στη δικτατορική πρόκληση πρέπει να’ ναι ένα ιστορικό  ΟΧΙ! Με το ΟΧΙ αυτό βέβαια, δεν θα πέσει αμέσως η Δικτατορία…. Με το ΟΧΙ η Δικτατορία θα χάσει το όπλο της δημοκρατικής δημαγωγίας, χωρίς να μπορεί να αυξήσει τη δικτατορική καταπίεση. Η απόρριψη του Ψηφίσματος με το λαϊκό ΟΧΙ θα  είναι ένα σωτήριο μάθημα για τον κ. Παπαδόπουλο και τους περι αυτών, που οπωσδήποτε δεν θα μπορέσουν να το αγνοήσουν….Γι’ αυτό με πίστη και αισιοδοξία ας πορευθούμε όλοι στις κάλπες της 29^ης Ιουλίου κι’ ας απαντήσουμε για μια ακόμη φορά «ΟΧΙ» στη βία και το σκότος που έχει ρημάξει τον αιώνα μας και τη Γενιά μας! Ο αγώνας είναι για την αλήθεια και την αρετή, ενάντια στον εγωϊσμό και την αυθαιρεσία. Είναι ένας αγώνας κρυστάλλινος, χριστιανικός, ελληνικός, παγκόσμιος. Ένας τέτοιος αγώνας είναι ακατανίκητος, γιατί σ’ αυτόν συμμετέχει και ο ίδιος ο Θεός: « Έως του θανάτου αγωνίσαι περί της αληθείας και Κύριος ο Θεός πολεμήσει υπέρ σου « και αφού ο Θεός είναι μαζί μας και η νίκη θα είναι θα είναι μαζί μας»[22].

Τον Ιούλιο του ’73 η «Χ» γίνεται δεκαπενθήμερη. Η κυκλοφορία της έχει ξεπεράσει τα 100.000 αντίτυπα.....

---

[1] “Χριστιανική”, αρ. φυλ  28, Απρίλιος 1972.

[2] “Χριστιανική”, αρ. φυλ  29, Μάϊος 1972.

[3] “Χριστιανική”, αρ. φυλ  31, Ιούλιος 1972.

[4] “Χριστιανική”, αρ. φυλ  33, Σεπτέμβριος 1973.

[5] “Χριστιανική”, αρ. φυλ  34, Οκτώβριος 1972.

[6] ο.π.

[7] “Xριστιανική”, αρ. φυλ. 29, Μάϊος 1972.

[8]  “Xριστιανική”, αρ. φυλ. 75, Νοέμβριος 1972.

[9] “Χριστιανική”, αρ. φυλ  35, Νοέμβριος 1972.

[10] “Xριστιανική”, αρ.φυλ. 35, Νοέμβριος 1972.

[11] Γιώργος  Α. Βερνίκος, Όταν θέλαμε να αλλάξουμε την Ελλάδα, το αντιδικτατορικό φοιτητικό κίνημα: Η ΕΚΙΝ και  οι καταλήψεις της Νομικής, έκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 2003, σ. 353.

[12] “Xριστιανική”, αρ. φυλ. 37, Ιανουάριος 1973.

[13] “Xριστιανική”, αρ. φυλ  39, Μάρτιος 1973.

[14] τα ΝΕΑ,  17-11-1994.

[15] “Χριστιανική”, αρ. φυλ  39,  Μάρτιος 1973.

[16] ο.π.

[17] “Χριστιανική”, αρ. φυλ  39, Μάρτιος 1973, και αρ. φυλ. 40, Απρίλιος 1973.

[18] “Χριστιανική”, αρ. φυλ  41, Μάϊος 1973.

[19] “Χριστιανική”, αρ. φυλ  41, Μάϊος 1973.

[20] ΒΗΜΑ 19-5-73.

[21]“Χριστιανική”, αρ. φυλ. 42, Ιούνιος 1973.

[22]“Χριστιανική”, αρ. φυλ. 43, 3-7-73.

Θεολογία Μεσοπέλαγα