Papandreou Republic: Μια περίπτωση νεοφιλελεύθερου καισαρικού λαϊκισμού

πηγή του Novalis
από την Αυγή

Ο γνωστός Γάλλος πολιτικός επιστήμονας Frédéric Lordon είχε επισημάνει σε άρθρο του ("La prochaine frontière libérale", "Monde diplomatique", Απρίλιος 2006) ότι δεσπόζουσα ιδεολογική καταφυγή των πολιτικών εκφραστών του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού αποτελεί η γενικευμένη ηθικολογία σε διαλεκτικό συσχετισμό με την ενδυνάμωση της κατασταλτικής λειτουργίας του κράτους. Ενώ η δεσπόζουσα αντίληψη για την κοινωνία είναι "κανένας κανόνας για τις κυρίαρχες τάξεις", οι διαπρύσιοι πολιτικοί κήρυκες του νεοφιλελευθερισμού διακινούν ακατάσχετα ηθικολογία για όλους τους υπόλοιπους. Πριν, κατά και μετά το ξύλο και το ψέκασμα. 

Από αυτή την ιδεολογική θεματική της ηθικολογίας, δεν θα μπορούσε, βεβαίως, να αποστεί ένας ακραίος και φανατικός νεοφιλελεύθερος, όπως ο ΓΑΠ: Αν πάρουμε, ενδεικτικά, μια από τις ομιλίες του -ας πούμε της Θεσσαλονίκης στις 28.1.2004, θα διαπιστώσουμε ότι μόνο σε μια παράγραφο περίπου εννέα σειρών, επικαλείται την ηθική οχτώ φορές. Και μάλιστα, εντός βαρύγδουπων ονοματικών συνόλων, όπως "βαθύτατα ηθική επανάσταση", "ηθικές αξίες", "ηθικό πολιτικό παράδειγμα". Αυτή η αντιπολιτικά (και χειραγωγητικά) εμπορεύσιμη ηθικολογία του νεοφιλελευθερισμού σχετίζεται με ό,τι έχει περιγράψει ο πολιτικός επιστήμονας Guy Hermet, ως άθροισμα από "έννοιες-βαλίτσες". Εν ολίγοις, έννοιες που χρησιμοποιούνται καταχρηστικά σε ένα πλαίσιο σκόπιμης απροσδιοριστίας, με επιτηδευμένα θολό εννοιολογικό και πολιτικό περιεχόμενο: Οι πολιτικοί εκπρόσωποι της νεοφιλελεύθερης ασυδοσίας επιδιώκουν να αποτρέψουν την υπεράσπιση των θεσμών κοινωνικής πρόνοιας και αλληλεγγύης στο επίπεδο μιας ανταγωνιστικής, πλειοψηφικής πολιτικής πρότασης.  

Η πολιτική και ιστορική συνείδηση των κυριαρχούμενων τάξεων, ως τόπος άρθρωσης λαϊκών αιτημάτων, οφείλει να συρρικνώνεται, έτσι ώστε να διατυπώνονται "λαϊκά αιτήματα" μόνο μέσω ηγεμονικού υπερκαθορισμού τους από τους πολιτικούς εκπροσώπους του νεοφιλελευθερισμού και να υφίστανται αποκλειστικά ως κενά σημαίνοντα (βλ. σχετικά E. Laclau-Ch. Mouffe, Hegemony and Socialist Strategy, εκδ. Verso, 1985).

Αυτή η έκφανση της κυρίαρχης ιδεολογίας ομογενοποιείται και εξωτερικεύεται ως νεοφιλελεύθερος καισαρικός λαϊκισμός. Η "ηθική" και το "κοινό καλό" προσφέρονται ως ιδεολογικά καλούπια κενών σημαινόντων, μεταπλάθουν τα ιδιαίτερα συμφέροντα του κεφαλαίου σε καθολικά "αιτήματα" της κοινωνίας. Ειδικότερα στην Ελλάδα, πηγάζουν από τον εκάστοτε περιούσιο γόνο μιας από τις πολιτικές δυναστείες του αστικού πολιτικού κόσμου. Η αυτάρεσκη κατάφαση στην καχεκτική κοινωνική και ιστορική συνείδηση των κυριαρχούμενων τάξεων, με όργανο τη συγκεκριμένη ηθικολογία, αποτελεί τη λαϊκιστική παράμετρο αυτού του καισαρισμού.  

Στην περίπτωση των Παπανδρέου, η πιο εύγλωττη συμπύκνωση του καισαρικού λαϊκισμού προβάλλεται στο διήγημα του Νίκου Παπανδρέου "Πρωτότοκος", με το οποίο εμπλουτίστηκε η 50η έκδοση του βιβλίου του "Δέκα Μύθοι και μια ιστορία": 

Ο πρωτότοκος Γιώργος είναι ο "Ιάσονας" (sic), ο οποίος "όταν θα μεγαλώσει, θα πάρει όλους τους θησαυρούς του βασιλιά, τα νομίσματα, τα περιδέραια και τα δαχτυλίδια και θα τα δώσει στον ελληνικό λαό. Τίποτα δεν φοβάται" (!!!).

Ο "Ιάσονας" όντως μεγάλωσε και μας φλόμωσε στο ηθικολογικό κήρυγμα περί "κρατισμού των προνομίων" και "κράτους των συντεχνιακών λογικών". Εν τω μεταξύ, όμως, όταν ήταν υπουργός Εξωτερικών, είχε στο πλάι του τον αδερφό Αντρίκο ως (έστω άμισθο) σύμβουλο, προτού εκείνος αναλάβει την Εταιρεία Παροχής Φωταερίου και προτού να τον εντάξει στην επιτελική του ομάδα κατά την έναρξη της "μεγάλης εφόδου" προς την πρωθυπουργία. Ο δε αδερφός Νίκος είχε μέχρι προσφάτως συντονιστικό ρόλο στην επενδυτική συνεργασία με το Κατάρ, μέρος της οποίας ήταν κι εκείνη η αλήστου μνήμης επενδυτική απόπειρα στον Αστακό. Πράγματι, τίποτα δεν φοβάται το "ηθικό πολιτικό παράδειγμα" του νεοφιλελεύθερου καισαρικού λαϊκισμού, όσο αρδεύεται από τη νομιμοφάνεια και θεμελιώνεται ως κρυπτογράφημα των ηθικολογικών στερεοτύπων του.

Μία τέτοια εκδοχή ιδιωτικής εξουσίας, στενά συναρτημένης με στρατηγικές επιλογές του εγχώριου και διεθνούς κεφαλαίου, δεν μπορεί παρά να γίνεται αντικείμενο έντονου πολιτικού προβληματισμού. Κυρίως επειδή αποτελεί σύμπτωμα επικίνδυνου εκφεουδαρχισμού της πολιτικής και αυταρχικού εκφυλισμού της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Ίσως, μάλιστα, γίνει εν μέρει και αντικείμενο δικαστικής διερεύνησης, εφόσον ο εισαγγελέας Οικονομικού Εγκλήματος Γρηγόρης Πεπόνης πρόκειται να εξετάσει αν έχει τελεστεί αδίκημα εις βάρος της ελληνικής οικονομίας εκ μέρους του Αντρίκου Παπανδρέου.

Υπό αυτό το πρίσμα, η ρήση "θα τους ταράξουμε στη νομιμότητα" ανταποκρίνεται και στην ανάγκη να σταματήσει η αλλοίωση του θεσμικού περιβάλλοντος από τις επιδράσεις ενός κραταιωμένου δυναστικού συνδρόμου, το οποίο αποτελεί πολιορκητικό κριό τόσο της οικονομικής απορρύθμισης όσο και της αυταρχικής σύντηξης δημόσιων και ιδιωτικών εξουσιών. 

Μόνο πατώντας γερά σε αυτή την αφετηρία θα κατορθώσουμε, επιτέλους, να απαλλαγούμε από την εργαλειακή νεοφιλελεύθερη ηθικολογία και να συνεισφέρουμε σε πολιτική διέξοδο με γνώμονα την κοινωνική χειραφέτηση και τις σύστοιχες ηθικές αξίες της. Άλλωστε, ο κόσμος των πλατειών, των δρόμων, των εργασιακών χώρων (ακόμα και μερικών καναπέδων) ήδη αντιλαμβάνεται, με οργή και αποστροφή, ότι στα σύγχρονα ιδεολογικά παραμύθια δράκοι είναι τελικά τα ατρόμητα βασιλόπουλα.

Αναδημοσίευση από:
http://rigasili.blogspot.com/2011/07/papandreou-republic.html